نکاتی برای کاهش اضطراب در دانش آموزان در فصل امتحان

 تعریف اضطراب

اضطراب بیانگر حالت هیجانی نامطلوبی است که محصول فشار و کشمکشهای روانی افراد میباشد و مشخصه بارز آن ترس و بیم از وقوع حوادث آینده است.

مقدمه:   در تمام زندگی , افراد در معرض انواع امتحان قرار دارند از جمله امتحانات دانش آموزان در مقاطع تحصیلی گوناگون, امتحانات ورودی دانشگاه ها , امتحان به منظور ادامه تحصیل, امتحان استخدامی برای احراز شغل و ... بنابراین لازم است کسانی که بنوعی با انواع امتحانات سر و کار دارند توانایی و آمادگی روبرو شدن با امتحانات را در خود افزایش دهند؛ یکی به این دلیل که آزمونها بخش بزرگی از زندگی است و دیگر اینکه مقامی جنبه های زندگی حال و آینده افراد را تحت تاثیر قرار میدهد.

علائم و نشانه های اضطراب امتحان:

علائم و نشانه های اضطراب امتحان همانند علائم و نشانه های اضطراب است با توجه به تحقیقات انجام شده آشفتگی معده , بهم خوردن ساعتهای خواب و آرامش, تغییراتی در میل به غذا, ضعف, سرگیجه , تغییر در فشار خون, میزان نبض و ترشح هورمونهای آدرنالین و نورآدرنالین در افراد دارای اضطراب امتحان در ایام امتحانات و در نتیجه هنگام امتحان در نوجوانان مستعد به اضطراب افزایش می یابد.

علل اضطراب امتحان:

علت آشکار: اضطراب , هراس از تحقیر و آبرو ریزی است. فرد احساس میکند اگر موفق نشود در برابر دوستان یا خانواده تحقیر میشود. در واقع احساس میکند عزت نفس و غرورش با موفقیت ارتباط دارد و اگر امتحان را خراب کند از احترام دیگران محروم میشود.

علت پنهان: گاه انسان بدان سبب که خود را به حرکت در مسیر طراحی شده به وسیله دیگران ناگزیر می بیند دچار اضطراب میشود. برخی از پژوهشگران عواملی مانند : فقدان مهارتهای مطالعه را سبب اضطراب می دانند و میگویند چون فرد نمی داند چگونه و به چه روشی مطالعه کند مطالب را خوب دریافت نکرده و هنگام امتحان دچار اضطراب می شود. همچنین در
سبب شناسی اضطراب امتحان میتوان نقش سه عامل شخصیتی – خانوادگی- آموزشگاهی را در ایجاد و شدت اضطراب اشاره کرد.

الف- عوامل شخصیتی: مانند اضطراب عمومی, عزت نفس پایین- هوش متوسط و کم بودن انگیزه موفقیت

ب- عوامل خانوادگی: انتظارات نامعقول و بیش از حد توان افراد از طرف خانواده- تنبیه و سرزنش – عدم ارائه تشویق- و پایین بودن وضعیت اجتماعی و اقتصادی خانواده با اضطراب امتحان همبستگی دارد.

ج- عوامل آموزشگاهی: این عوامل مربوط به محیط مدرسه و موقعیت امتحان دارد که در این رابطه میتوان به انتظارات بیش از حد معلم , دروس و امتحانات مشکل, مراقبین امتحان, محدودیت زمان در جلسه امتحان, محیط نامناسب امتحان و وجود عوامل مزاحم مثل سر و صدا , نور و تهویه نامناسب اشاره نمود. عوامل اجتماعی نیز در این امر دخیل می باشند, مثل: رقابتهای ناسالم و بیماری بیست گرایی و انتظارات تحمیلی.

دسته بندی های اضطراب امتحان:

1-    هنگام مطالعه و آماده شدن برای امتحان

2-    شب قبل از امتحان و صبح روز امتحان

3-    هنگام حرکت به طرف محل امتحان و ورود به جلسه

4-    هنگام شروع امتحان , در حین امتحان و پس از آن

5-    هنگام ثبت نام برای امتحان

6-    هنگام گفتگو درباره امتحان                         7-      زمان انتظار برای اخذ جواب امتحان

دانش آموزانی دچار اضطراب امتحان میشوند که دارای ویژگیهای زیر هستند:

1-    برای انجام تکالیف عجله میکنند.

2-    از خود ارزیابی منفی دارند.

3-    روحیه رقابتی ناسالم دارند.

4-    معمولا تحت فشار خواسته های والدین هستند.

5-    برای برنده شدن تلاش میکنند نه برای درک کردن و لذت بردن.

6-    ترس از شکست دائماً آنها را آزار میدهد.

7-    شیوه مطالعه کردن آنها درست نیست                                         8-   در نوشتن مطالب ضعیف و کند هستند.              

9- بجای درک مطالب , سعی در حفظ مطالب دارند.                      10-  اعتماد به نفس کمی دارند.

روشهای درمانی برای کاهش اضطراب امتحان:

1-همیشه توکل به خدا داشتن                               2-  تن آرامی و آسوده باش گفتن به خود

3-حساسیت زدائی منظم                                        4-  ایمن سازی در مقابل استرس

5- آموزش مهارتهای مطالعه و یادگیری                    6-   مقابله با باورهای غیر عقلانی و غیر منطقی

منبع: مسائل آموزش و پرورش ایران و راهکارهای آن