فواید مطالعه و کتابخوانی در کودکان و نوجوانان

● چرا کودکان و نوجوانان باید مطالعه کنند؟

حضرت علی علیه السلام میفرماید:

“هرآن کس که با کتاب آرامش یابد،راحتی وآسایش از او سلب نمی گردد.”

انسان موجودی کمال گراست وبا سکون وسکوت سازگاری ندارد. او همیشه به دنبال راهی است که یک قدم پیش گذارد و گرهای از مشکلات خود بگشاید. بنابراین او برای پیشرفت در عرصه های زندگی،احتیاج به شناخت نسبتا کاملی از خود و جامعه دارد وباید با گذشته وآینده ارتباط برقرار کند.
آیین مقدس اسلام ،فراگیری علم ودانش را عاملی برای رشد،پویایی و تعالی جامعه برشمرده است..

از پیامبر عظیم الشان اسلام نیز روایت شده است: “هرکس در جستجوی دنیاست،باید دانش فرا گیرد و هرکس به آخرت دل بسته است،باید از علم بهره گیردو هرکس دنیا وآخرت هردو را میخواهد، باز هم گریزی از دانش آموزی ندارد.”ودر جای دیگر میفرماید:“اگر روزی بر من بگذرد که در آن روز به علم ودانش من افزوده نشود،آنروز ، روز مبارکی نیست.”
با کتابخوب است که انسان شناخته می شود،رشد می کندوبرای حرکت آماده می شود.
● عادت به مطالعه و تاثیر آن در کودکی ونوجوانی پایدار است.
بسیاری از دانشمندان وروانشناسان معتقدند که اساس وزیربنای شخصیت انسان در سالهای اول زندگی پایه گذاری می شود و آموخته های این دوران،تاثیر عمیقی بر آینده ی زندگی فرد دارد.بنابراین اگر مطالب خواندنی مفید و سازنده در اختیار کودکان و نوجوانان قرار گیردو آنها از همان سنین کودکی به مطالعه عادت کنند،راه و رسم زندگی را خواهند آموخت و تحت تاثیر داستانها و کتابهای آموزنده،به رشد و تعالی خواهند رسید ودر آینده نیز برای حل مشکلات خود از کتاب کمک خواهند گرفت.حضرت علی(ع) می فرمایند:“بهترین چیزی که نوجوانان باید یاد بگیرند سلسله کارهایی است که به هنگام بزرگسالی به آن نیازمند خواهند بود.”
آدمی برای داشتن یک زندگی سعادتمند،نیازمند بینش وآگاهی است و آموخته های دوران کودکی و نوجوانی،مقدمه ای برای زندگی فرد است.کودکان راه زندگی سعادتمندانه فردا را امروز باید بیاموزند و در این مسیر،کتابخوانی، چون چراغی فراراه آنهاست.
● مطالعه ،راهی برای تقویت روحیه دینی کودکان و نوجوانان است.
گاهی والدین به دلیل ناآگاهی و درک نادرستی که از مسائل دینی و مذهبی دارند،نمی توانند راهنمای خوبی برای کودکان و نوجوانان باشند.بنابر این ممکن است در آموزش این گونه مسائل دچار اشتباه شوند یا هرگز فرصت مناسبی برای آموزش این مسائل نیابند.مطالعه کتابهای دینی به کودک و نوجوان کمک می کند تا به درک صحیحی از این مسائل دست یابد و پیش از آن که دیر شود به رشد و شکوفایی برسد.البته انتخاب کتابهای مناسب و چگونگی مطالعه و برداشت کودک از مطالب آنها از حساسیت خاصی برخوردار است و به راهنمایی افراد آگاه نیاز دارد.
● مطالعه ی صحیح زمینه ساز تفکر و خلاقیت کودکان و نوجوانان است
خواندن کتابها و داستانهای مختلف موجب شکل گیری ارزشهای گوناگون در ذهن کودک می شود،حساسیت اورا رشد می دهد و احترام به دیگران در او شکل می گیرد.رضایتی که کودک از مطالعه به دست می آورد او را متکی به خود بار خواهد آورد.سؤالاتی که بر اثر مطالعه برای کودک مطرح می شود و مقایسه هایی که او بین مسائل مختلف می کند، در مجموع موجب می شود که او فردی خلاق بار بیاید.
با بهره گیری از تخیل که ضرورت اساسی خلاقیت است دنیایی بزرگ و پهناور در مقابل چشمان کودک گشوده می شود و او قادر است آزادانه خیال پردازی کند.کودک در این شرایط هرگز خود را محدود ومحبوس در حصار واقعیتها و امور مشهود نمی بیند.
● مطالعه باعث پیشرفت تحصیلی است.
مطالعه غیر درسی،باعث بالا رفتن سطح فکر و فعال شدن ذهن کودکان و نوجوانان است.وقتی سطح فکر دانش آموزی بالا رفت و ذهن او فعال شد،امکان فراگیری درسهای مدرسه برایش بهتر فراهم می شود.یعنی ذهن او آمادگی بیشتری را برای یادگیری ریاضی،ادبیات،تاریخ و… خواهد داشت و این مطلبی است که تجربه آن را بارها ثابت کرده است.
دانش آموزی که همگام با مطالعه درسی،به طور جدی به مطالعه کتابهای غیر درسی نیز می پردازد،بدین وسیله:
▪ دارای سطح فکرو اندیشهای وسیع می شود.
▪ ذهنش برای فراگیری فعالتر می شود.
▪ گنجینهی لغاتش کاملتر می شود.
▪ افقهای جدیدی پیش رویش باز می گردد.
▪ آمادگیش برای یادگیری درسهای مدرسه بیشتر میشود.
▪ به صورت جدیدتر وقویتر در راه کسب علم گام برمی دارد.
● کتابخوانی راهی برای شناخت الگوهاست.
کودکان و نوجوانان برای موفقیت در زندگی،به الگوهای رفتاری نیازمندند.وجود حس همانند سازی در کودکان و نوجوانان و نیاز آنها به الگوهای رفتاری،ایجاب می کند که به الگوهای شایسته ای دسترسی داشته باشند تا بدین وسیله شخصیت و رفتار خود را تشکیل دهند.الگوهایی که به وسیله ی کتاب معرفی می شوند،نقش مهمی را در شکل دادن به شخصیت کودکان و نوجوانان ایفا می کنند.به لحاظ تاثیری که الگوهای برجسته ی اخلاقی در شخصیت نوجوانان و جوانان دارد،مطالعه ی زندگینامه ی بزرگان و مشاهیر و فرزانگان میتواند بسیار مؤثر واقع شود.
● آیا عادت به مطالعه امری اکتسابی است؟
عده ای از والدین و مربیان تصور می کنند که عادت به مطالعه امری ذاتی و خصلتی است که تنها بعضی از افراد به دلیل کنجکاوی،علاقه و…به آن روی می آورند و دیگران نمی توانند اهل مطالعه باشند و شاید به همین دلیل،هیچ گونه تلاشی برای ایجاد عادت به مطالعه در فرزندان خود انجام نمی دهند.
پژوهشهای اخیر در زمینه ی تعلیم و تربیت ثابت کرده است که عادت به مطالعه یک امر اکتسابی است.یعنی همان طور که یک کودک،خواندن و نوشتن را یاد می گیرد،می تواند مطالعه را هم بیاموزد.پس باید روش مطالعه را به او آموخت و او را به خواندن عادت داد.

منبع: سازمان آموزش و پرورش