با کتاب پردازان

وبلاگی در زمینه آموزش مجازی

با کتاب پردازان

وبلاگی در زمینه آموزش مجازی

داستان کتاب وکتابخانه ها

۱- از زمان تأسیس نخستین کتابخانه عمومی در مدرسه دارالفنون که منجر به تصویب قانونی در زمینه تجهیز و ساخت کتابخانه هایی به شیوه مدرن حکایت داشت و پس از آن که در سال ۱۳۰۵ نخستین کتابخانه عمومی به مفهوم جدید در بلدیه تهران تأسیس شد تاکنون و در چند نوبت مصوباتی در مجلسین گذرانده شد که تأملی در مصوبات و تبصره های آن، گویای نوسان و فراز و نشیب هایی در مقوله نگاه به کتابخانه هاست. هرچند در اهداف ساخت کتابخانه های عمومی مواردی نظیر کمک به ارتقای سطح آگاهی های عمومی، تقویت سرمایه فکری و فرهنگی، ایجاد و تقویت عادت به مطالعه، نظام مند کردن اطلاعات و... آمده و در شرح وظایف هیأت امنای کتابخانه های عمومی کشور برنامه ریزی جهت ساخت، گسترش و تجهیز کتابخانه ها، ارائه خدمات کتابخانه ای، تعیین شاخص های بهره مندی و تأمین ابزار و استفاده از فناوری اطلاعات قید شده ..

 

اما از آنجا که کتابخانه های عمومی را به عنوان نهادهای عمومی می شناسند که در درجه نخست در خدمت توسعه فرهنگی و اجتماعی قرار گیرند مع الوصف هنوز مدیریت دولتی کتابخانه ها، تحولات و چالش هایی را در این عرصه سبب ساز شده که از منظر ساختاری، جمعیتی و فنی در قالب شاخص هایی نظیر جمعیت، تقاضای فرهنگی، افزایش جمعیت با سواد و ده ها مورد دیگر قابل تأمل است.
از جدی ترین چالش ها کاستی ها و ضعف های موجود؛ دستورالعمل های اجرایی، فضاهای کتابخانه ای، تجهیزات رایانه ای، منابع کتابخانه ای، مخاطبان و مراجعان، اعتبارات وانتظارات خارج از توان متولیان کتابخانه ها را می توان برشمرد. در عین حال قانون جدید (مصوب ۱۳۸۳) فرصت هایی را فراهم آورده است که می توان امیدوارتر از گذشته به مقوله کتابخانه نگریست.
فرصت هایی از قبیل ارتقای جایگاه قانونی هیأت امنا، هویت سازمانی، شخصیت حقوقی، استقلال مالی و اعتبار معنوی و اجتماعی کتابخانه، تعیین متولی و مقام مسئول مشخص برای نهاد کتابخانه ها، قانونمند شدن جایگاه ساماندهی کتابداران، تحولات فنی و اطلاعاتی، توسعه کتابخانه های روستایی، گسترش و تجهیز کتابخانه های تفاهمنامه ای، مشارکتی و... و حرکت به سوی طرح توسعه کاربری فناوری اطلاعات و ارتباطات در کتابخانه های عمومی از نکات قابل توجه است.
از سویی دیگر تأملی در سبد کالای فرهنگی جامعه، که طبیعتاً باید انباشته از محصولات فرهنگی و هنری باشد، نمود و نموداری نگران کننده دارد.
به عنوان نمونه در یک آمار منتشره یونسکو آمده است هر فرد ایرانی در سال فقط یک صفحه کتاب مطالعه می کند و اگر فرض کنیم تعداد صفحات کتاب به طور متوسط دو هزار صفحه باشد، نتیجتاً هر ۱۲۰۰ ایرانی در سال فقط یک جلد کتاب می خواند. چنین شاخصی ما را به عمق یک فاجعه رهنمون می سازد و یادآور می شود که به جای معلول ها باید به دنبال علت ها بود.
با این اوصاف هرچند امروز یکهزار و ششصد باب کتابخانه عمومی در کشور دایر است و حدود ۳۵۰۰ نفر نیروی انسانی هم مشغول به فعالیت بوده و سرانه فضای هر کتابخانه ۵۰۰ متر مربع است اما متأسفانه وضعیت پراکندگی کتابخانه ها، مشکل نیروی انسانی ـ کمی و کیفی ـ و منابع اطلاعاتی از جمله کتاب و نشریات و ناکافی بودن منابع مالی موضوعاتی است که باید راهی برای برون رفت آن یافت. به عنوان نمونه از بازار نشر در سال ۸۳ تنها ۱‎/۵ درصد از منابع به کتابخانه های عمومی راه یافته. یعنی از ۴۲ هزار عنوان کتابی که در این سال منتشر شده تنها شش هزار عنوان کتاب خریداری شده و از هر ۱۰۰۰ عنوان، ۱۵ کتاب سهم هر کتابخانه بوده است.
همانگونه که اشاره شد با تغییر قانون نحوه تأسیس و اداره کتابخانه های عمومی کشور در سال ۸۳ و ابلاغ آن، روزنه های امیدی به سمت تقویت مدیریت مشارکتی و بهره مندی از منابع درآمدی غیرمتمرکز نظیر نیم درصد درآمد شهرداری، کمک های خیرین و... به وجود آمده است.
اما از روی ضرورت تحقق آرمان های بلند نهاد کتابخانه های عمومی کشور در راستای تدوین طرح جامع فناوری اطلاعات کتابخانه های عمومی (اعم از مکانیزاسیون فرآیندهای کلیدی عملیاتی و اداری) تغییر نگاه به مفهوم کتابخانه و کتابدار و کتابخوان، ارائه خدمات الکترونیکی و پرداختن به زوایای پنهان و پیدای ساختار فیزیکی و معماری مطلوب سیستم کتابخانه ها، نیازمند تغییر نگاه مردم و مسئولان به بخش کتابخانه به عنوان پیشانی حوزه فرهنگ است.چهاردهمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران فرارسیده و زنگ جشن کتاب به عنوان بهانه و فرصتی برای تعظیم و بزرگداشت کتاب و منزلت کتابداران و خادمان حوزه فرهنگ در سراسر کشور نواخته شده اما همچنان دغدغه های اساسی در عرصه نهضت کتابخوانی و رونق کتاب آفرینی وجود دارد.
کتابخانه ها اعم از کتابخانه های روستایی، مدارس، دانشگاهی، حوزوی، عمومی، تخصصی و اختصاصی هر یک مجموعه ای ماندگار از میراث فرهنگ جامعه است و عدم توجه به شاخص ها و تعاریف مربوطه، جریان عمومی مطالعه و رشد آگاهی های علمی را به شدت تحت تأثیر قرار خواهد داد. تلاش برای تثبیت جایگاه و شأن کتاب در سبد کالای فرهنگی خانوارها نخستین گام در رونق بخشی به این حوزه مقدس است.
۲- آران و بیدگل نگین کویر است و خردمندان و فرهیختگان و هنرمندان فراوانی از این شهر برخاسته اند که هم سهم ویژه ای در تولید کتاب داشته و دارند و هم در پاسداشت و حفظ گنجینه های کتاب از پیشگامان آن بوده اند. بی گمان این دیار، نماد زنده کتاب و کتابت است و مردان بزرگی در حوزه شکوفایی فرهنگ کتاب و کتابخوانی پایمردی کرده اند که شایسته تجلیل و تحسین می باشند هرچند نباید از تأخیر و تأخر تاریخی در ایجاد فضاهای کتابخانه ای این منطقه غافل بود.
در یک نگاه میزان تولید کتاب در منطقه باید به فراخور حوزه های متعدد رشد پیدا کند و از سویی سهم مخاطبان از کتابخانه ها نیازمند افزایش است.
در مقوله اول فرهیختگانی بوده و هستند که علی رغم کثرت تألیف و تحقیق، امکان نشر و توزیع آثارشان فراهم نیامده است و در مقوله دوم ضرورت تقویت کتابخانه های موجود و توسعه و ایجاد کتابخانه های موردنیاز باید در دستور کار مدیریت شهری قرار گیرد.
درست پنج سال و نه ماه پیش یعنی ۲۵ بهمن ماه سال ۱۳۷۹ بود که نهال اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی آران و بیدگل در کویر رویید.
در آن زمان تنها یک باب کتابخانه عمومی در مرکز شهرستان دایر بود و لاغیر و از برکت آن اداره تا به امروز مستأجر آن خانه کتاب است. از همان ایام مشکلات فراوانی وجود داشت که نه اعتباراتی در میان بود و نه امکاناتی، و البته فتح بابی بود برای مطالعه و شناسایی مشکلات، احصای برنامه ها و اولویت ها و تدوین راهکارهایی که از رهگذر آن و در پرتو جانفرسایی ها امروز در بخش کتابخانه ها ششمین کتابخانه عمومی شهرستان نیز راه اندازی شده است.در این فاصله تلاش شد تا در دل بخش کویرات ابوزیدآباد و در دامان نوش آباد و آران و بیدگل و دامنه سفید شهر و یزدل بذری از دانه کتاب پراکنده شود و با افتخار نخستین کتابخانه تخصصی ادبیات فارسی استان اصفهان در این شهرستان راه اندازی شد تا شاید روزی روزگاری از سایه سار بلند این درخت معرفت خوشه ها برچیده شود.وجود کتابخانه های باشکوهی همچون کتابخانه های امامزاده ها با بیش از ده سال قدمت و سابقه و درخشندگی در زمینه فعالیت های علمی، فرهنگی و ادبی درخور توجه است.
نمونه های فراوان دیگری نیز در منطقه وجود دارد که جوشش و کوشش علاقه مندان فرهنگ و کتاب را می نمایاند. کتابخانه کانون های فرهنگی، پایگاه های بسیج و مساجد جلوه های دیگری از این حرکت ارزنده است اما قدر مسلم آن است که مدیریت این مجموعه ها بیش از هر چیز نیازمند حمایت و پشتیبانی است تا این مجموعه ها به بایگانی تاریخ تبدیل نشود بلکه به عنوان کانون های فعال اندیشه ورزی و اندیشه پروری باشد. با این وجود داستان تقویت و توسعه کتابخانه ها و گسترش فرهنگ مطالعه و ارتقای کیفی کتاب و کتابخانه ها همچنان باقی است.
روزنامه ایران

منبع:www.aftab.ir
 

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد