بررسی نقاط قوت و ضعف آموزش الکترونیک

امروز دیگر ساختار و فرایند سنتی آموزش جوابگوی نیازهای جوامع انسانی در عصر اینترنت نیست چرا که از سالهای آغازین قرن بیست و یکم، هریک سال ونیم، یکبار قلمرو دانش بشری بیش از دو برابر می شود تا آنجا که تغییرات علمی، فرمهای سریع و ناپیوسته قرن گـــذشته را پشت سر می گذارد و جهش گونه رخ می دهند. در چنین شرایطی است که افراد جامعه برای هماهنگی با تغییرات دائمی و شتابان پیرامون خود به آموزشهای مدرن نیاز فزاینده ای پیدا مــی کنند.

ضرورت E-Learning

رویکرد گسترده به سوی آموزش اکترونیکی خود گواه این است که سیستم نوین آموزش الکترونیکی فوائد و مزایای منحصر به فردی را برای افراد، سازمانها ومراکز آموزشی به همراه دارد . شیوه نوین آموزش الکترونیکی با بکار گیری آخرین دستاوردهای عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات پارادایم های جدیدی را خلق کرده است و افق های روشنی را در عرصه آموزش ارائه می دهد. امروزه هر سازمانی که بتواند سریعتر با نیروی کار، مشتریان، عرضه کنندگان و نمایندگیهایش . . . ارتباط برقرار نماید و آنها را از آخرین تغییرات و دستاوردهای علمی آگاه کند برنده میدان رقابت است واز امتیاز بیشتری برای بدست آوردن فرصتهای موجود جهت پیشی گرفتن از رقبا برخوردار خواهد شد. شرکت ها با به خدمت گرفتن سیستم آموزش الکترونیکی بهمراه طرحی جامع ، کلی و استرتژیک برای پیاده سازی آن قادر خواهند بود تا از مزایای فراوان آن از قبیل تنوع در آموزش، انعطاف پذیری و سرعت بهره لازم را ببرند .

در گذشته تمامی آموزشهای کارکنان در شرکتها و سازمانها به شیوه کلاس های حضوری برگزار می گردید که در آن محوریت کلاس با مربی آموزش بود. با ظهور اینترنت ، آموزش به روش الکترونیکی جایگاه خاصی پیدا کرد وبعنوان رسانه آموزشی مناسب عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات که در آن سرعت انتقال دانش و اطلاعات بسیار حائز اهمیت است ، خود را به سازمانها و مراکز آموزشی معتبر در سراسر دنیا معرفی کرد. ورود این رسانه باعث تحول و انقلاب بزرگی در عرصه آموزش شد . پدیده آموزش الکترونیکی باعث گسترش دامنه آموزش در شرکت ها و سازمانها شد و همچنین باعث به وجود آمدن تغییر شیوه آموزشی از تلاش تاکتیکی برای آموزش کارکنان به تلاش استراتژیک برای به اشتراک گذاشتن دانش و اطلاعات بین کارکنان، مدیران و سازمانهای بیرونی شد. بطوریکه انتقال سریع دانش فنی در بین کارکنان و بخش های مختلف یک سازمان از جمله اساسی ترین عوامل پیشرفت و بالندگی به شمار می رود .و اکنون این سوال پیش می آید که آموزش الکترونیکی تا چه حد پاسخگوبه نیاز آموزشی صنایع بوده است .

تنوع، انعطاف پذیری و سرعت از جمله نقاط عطف یک سیستم آموزش الکترونیکی مطلوب می باشد و این خصوصیت ها باعث گستردگی صنعت E-Learning در ارائه آموزش های مختلف سازمانی می گردد.

اهداف :

بر خلاف تمامی روشهای سنتی آموزش ،E-Learning یا سیستم آموزش الکترونیکی با بکارگیری تمامی ابزارهای دیداری ، شنیداری و انیمیشن در غالب یک تجربه واحد، محتوای آموزشی ،کاملا گویا وزنده را به فراگیران هدیه میکند.ازدیگر فرصتهای منحصر به فرد این سیستم برداشتن مرزهای جغرافیائی و رفع تبعیضهای آموزشی و ارائه سیستم آموزشی موثر و منصفانه برای تمامی مخاطبان این دوره در اقصی نقاط جهان و همچنین کاهش هزینه های نشر و توزیع محتویات آموزشی میباشد . بعلاوه سیستم آموزش الکترونیکی ،آموزش همزمان و هماهنگ با سرعت یادگیری فراگیر را ارائه می نماید.آن دسته از فراگیران که از توان و آمادگی ذهنی بهتری برخوردار میباشند میتوانند سریعتر دوره ها و مراحل آموزش ارائه شده را بگذرانند و نیز آنهایی که توان و آمادگی کمتری دارند میتوانند متناسب با سرعت یادگیری خود و بدور از هرگونه اضطراب مطالب آموزشی را فرا گیرند.

اهداف کلی سیستم E-Learning:


# کاهش هزینه های ایاب و ذهاب




# کاهش زمانی که برای آموزش در خارج از سازمان صرف میشود.




# بهبودی و سرعت در انجام وظایف شغلی




# رسیدن به عملکرد بهتر




# در دسترس بودن آموزش در هر زمان و هر مکان




# آموزشی مرتبط، موثر و جذاب



نتایج مورد انتظار:

بعضی از نتایج برجسته این سیستم برای مؤسسات و مربیان آموزشی و سازمانها به شرح ذیل میباشد:

الف) سازمانها و مراکز آموزشی :


# کاهش هزینه های سربار از جمله عوامل مؤثر برای پذیرش و استقبال از این سیستم نوین آموزشی به حساب می آید.حذف هزینه هایی از قبیل حق التدریس مربیان آموزشی ،حقوق پرسنلی ،اجاره مکانهای آموزشی ،ایاب و ذهاب و…..




# صرفه جویی در زمان یادگیری :آموزش به شیوه الکترونیکی بین 40 تا60 درصد زمان یادگیری را کاهش میدهد.




# صرفه جویی در زمانی که کارمند بابت آموزش در مؤسسات بیرون از محیط کار صرف میکند.




# افزایش توان یادگیری و بازدهی و نیز کاربردیتر بودن آموخته ها در محیط کار با افزایش 25% توان یادگیری نسبت به شیوه سنتی.




# ارائه پیوسته و یکنواخت محتوای آموزشی ‍:در این روش امکان ارائه غیر همزمان و متناسب با سرعت یادگیری فراگیر میسر می باشد.




# امکان ارائه آموزش برای هر تعداد از فراگیران تحت آموزش




# امکان مشارکت و تعادل بیشتر با دیگر مراکز آموزشی داخلی و خارجی




# امکان ذخیره سازی و استفاده مجدد دانش ایجاد شده در هر درس




# مدیریت آموزش با دقت بالا



ب) اساتید ، مربیان و مولفان آموزشی :

امکان ارزیابی سریعتر و راحت تر فراگیران




# مدیریت تدوین و طراحی محتوای آموزشی


# امکان به روز رسانی سریعتر و آسانتر محتوای آموزشی




# نظارت و پیگیری دقیق استاد درس،بر روند آموزش فراگیران تحت آموزش




# امکان استفاده از آخرین تکنولوژی دیجیتال در تهیه مواد آموزشی



ج) فراگیران :

علاوه بر افزایش توان یادگیری ،صرفه جویی در هزینه های ایاب و ذهاب ،زمان یادگیری و دیگر فوائدی که قبلاً به آنها اشاره شد این سیستم همچنین دارای یک سری مزایای دیگر میباشدکه در زیر به آنها اشاره میشود:


# امکان آموزش فراگیران در هر زمان و هر مکان




# امکان تعادل بیشتر بین استاد و دانشجو ،دانشجو و استاد ،دانشجو و دانشجوو نیز استاد بااستاد.

مزایای بکار گیری آموزش الترونیکی ( آموزش از راه دور) :

 
کاهش محدودیت زمانی
کاهش محدودیت مکانی
ارتباط بیشتر و موثرتر با استاد
تبادل اطلاعات بیشتر با هم کلاسی ها
با توجه به درصد غیر حضوری بودن دوره کم شدن هزینه مکان
درک عمیقتر به علت امکان تطابق سرعت یادگیری فرد یادگیرنده با موضوعات درسی
کنترل بیشتر استاد روی دانشجویان و مطالب درسی وامکان ثبت فعالیت هاو پیگیری پیشرفت دانشجویان توسط استاد
سادگی به روز رساندن اطلاعات
قابلیت انعطاف در زمینه بکارگیری انواع سخت افزار و نرم افزارهای کامپیوتری جهت ارتباط با اینترنت
تطابق با سبک های مختلف یادگیری
کاهش هزینه و زمان رفت و آمد
تشویق دانشجو برای ارتباط با اینترنت و پیداکردن اطلاعات مرتبط در اینترنت
تشویق دانشجویان برای یادگیری از طریق خودشان
عدم محدودیت های تعداد پذیرش دانشجو برای ایران
عدم محدودیت های کلاسیک درس و مقطع از لحـــاظ گذراندن سلســـله مراتبی درسها و دوره ها پیاده سازی سیستم امتحان و ارزیابی با کیفیت و کمیت مطلوبتر. چرا که بخاطر اتوماتیک بودن امتحانات و ارزیابی ها ، اساتید می توانند تعداد دفعات امتحان را افزایش دهند.
 

آموزش الکترونیکی

گردآوری و تنظیم : زهرا کریمیان 

  دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت و برنامه ریزی آموزش عالی

آموزش تجربه ای است مبتنی بر یادگیری که به منظور ایجاد تغییرات نسبتا" ماندگار در فرد صورت می گیرد و درطول زمان یادگیری به عنوان یکی از نیازهای اساسی انسان همواره تحت تاثیر روش های مختلف قرار گرفته است. گرچه روش های معمولی و سنتی تدریس که استاد و دانشجو در یک زمان و مکان حضور داشته باشند  از نظر مدلهای تقابل رفتاری دارای بهترین سطح کیفی آموزشی اما در سالهای اخیر روش های جدیدی از جمله آموزش از راه دور توجه دست اندرکاران امور آموزشی را به خود معطوف داشته و بدلیل انعطاف پذیری باعث تمایل بیش از پیش دانش اندوزان به این نوع آموزش گردیده است. از طرف دیگر با افزایش نقش محوری فناوری اطلاعات و ارتباطات در برنامه های مختلف زندگی امروزی می توان این تکنولوژی را به عنوان ابزاری نیرومند برای ارتقاء کیفیت و کارآئی آموزش مورد استفاده قرار داد . در این مقاله سعی بر این است ضمن معرفی انواع سیستم های آموزشی مبتنی بر فن آوری اطلاعات و ارتباطات , دلایل توجه به این نوع آموزش ها و امکانات موردنیاز بیان گردد.

رویکرد کلی به آموزش و یادگیری . . .

همزمان و همگام با تغییرات وسیعی که در جهان به وجود آمده است، رویکردها و دیدگاه های اندیشمندان نسبت به آموزش و یادگیری نیز تحولاتی داشته است. اگر بپذیریم که روش و مدل اندیشمندان آموزشی مورد استفاده در مراکز آموزشی متأثر از فرهنگ و روابط اجتماعی ، فناوری و زمان است، در آن صورت می توان گفت با روند این تغییرات ، در حال حاضر وارد عرصه فن آوری اطلاعاتی و جامعه اطلاعات محور شده ایم و این تحولات حتی مبانی نظری رویکرد های آموزشی و روش های یادگیری را  نیز تحت تاثیر فرار داده است .

 به تبع این تحول، عناصر آموزش یعنی مدرس، فراگیر، محتوای آموزشی و محیط آموزشی نیز دستخوش تغییراتی شده اند .  با پیدایش فناوری های جدید در عصری که به دوران طلایی اطلاعات معروف شده و ارتباطات به یاری ابزارهای جدید، شکل تازه ای به خود گرفته بی شک تعلیم و تربیت و یادگیری نیز دستخوش تغییرات عمده و عدیده ای شده به گونه ای که دیگر روش های سنتی در بسیاری از جوامع پیشرفته و در حال توسعه پاسخگو، کارآمد و نتیجه بخش نیست.

ابزارهای جدید مبتنی بر رایانه ها و شبکه های جهانی ارتباطات از قبیل شبکه های ماهواره ای و کابلی به خصوص اینترنت (Interconnected Networks) چنان رشد و توسعه ای یافته و به یاری آموزش آمده که در کوتاه ترین زمان، بیشترین اطلاعات پردازش شده مورد نیاز را به بهترین صورت در اختیار فراگیران قرار می دهد. با چنین ابزار و وسایلی علاوه بر سرعت دسترسی و کمیت تبادل اطلاعات و آموزش ها، به سبب اختیار فراگیران در بهره برداری از اطلاعات وسیع و گسترده، کیفیت یادگیری در فراگیران نیز بسیار افزایش می یابد .

چنانچه گفته شد در هر فرایند آموزش و یادگیری عناصر مهمی وجود دارد که بدون آنها امور آموزش و یادگیری تقریباً ناممکن خواهد بود . حاصل فرایند آموزش نیز یادگیری یا دانش است. در هر یک از دو رویکرد سنتی و جدید نسبت به آموزش و یادگیری، نگاه و دیدگاه خاصی نسبت به هر یک از این عناصر وجود دارد که این دیدگاه ها تعیین کننده نوع روش ها و فنونی است که ما برای آموزش بکار می گیریم. دانش آموخته رویکرد سنتی فاقد فکر خلاق و توان مدیریت اطلاعات و تولید دانش خواهد بود. چنین فردی
 (چه فارغ التحصیل مدارس و چه فارغ التحصیل دانشگاه ها) دارای یک نوع سواد کلاسیک خواهد بود که می تواند وظایف محول شده به او در نظام اداری یا صنایع و کارخانجات را انجام دهد. چنین دانش آموخته ای می تواند در نظام های صنعت ـ محور فعال باشد، اما در جامعه اطلاعات محور که فکر خلاق و مدیریت اطلاعات و تولید دانش یک اصل بنیادی است کارایی چندانی نخواهد داشت. برای تربیت افرادی متناسب با عصر جدید که بتوانند نیازهای این عصر و زمان را پاسخگو باشند باید مبانی آموزش و یادگیری بر اساس رویکردهای جدید تنظیم شوند.

یکی از روش های جدید آموزش و یادگیری که بسیاری از ویژگی های رویکرد جدید را دارا می باشد، آموزش از راه دور به شیوه  یــادگیری الکتـرونیکی (e-learning) است .

آموزش از راه دور

آموزش از راه دور عبارتست از نظام آموزش صنعتی شده برای سازمان دهی فرآیند یادگیری و یاددهی به وسیله یک سازمان به منظور انتخاب و کاربرد راه کارهایی برای استفاده از فناوری های جدید در آموزش به گونه ای که بتواند ارتباط دو سویه ای میان یاددهنده و یاد گیرنده ایجاد کند که هدف آن تسهیل فرآیند یادگیری است. تعریفی که دربردارنده مهمترین اجزای آموزش از راه دور می باشد شامل هفت جزء است. طبق تعریف، آموزش از راه دور شکل خاصی از آموزش است که در آن:

§         معلم و فراگیر جدا از یکدیگر و با فاصله مکانی از هم فعالیت می کنند.

§         معلم و فراگیر با یکدیگر ارتباط رودررو face-to-face ندارند.

§          محتوای آموزش از طریق یک رسانه یا سیستم پستی مبادله می گردد.

§          فراگیری معمولاً در محل استقرار فراگیران (منزل، محل کار و ... ) صورت می پذیرد.

§          فرآیند یاددهی ـ یادگیری به شکل خود آموز صورت می پذیرد اگر چه این فرآیند توسط معلم هدایت گردد.

§         فراگیران لازم نیست کار و شغل خود را برای ادامه تحصیل ترک کنند.

§         فرآیند یاددهی ـ یادگیری دارای درجه ای از سهولت  ( باز بودن) در دسترسی به اهداف و روش هاست

تأکید این واژه بر سهولت دسترسی و اجازه دادن به فراگیران برای فعالیت با درجه ای از استقلال و خودگردانی است

این روش اولین بار در دهه اول سال 1700 میلادی با آموزش مکاتبه ای در دنیا آغاز شد، و هنوز هم در نقاط مختلف دنیا از جمله ایران به منظور تحصیل و یادگیری استفاده می شود و  از مصداق های آن دانشگاه پیام نور می باشد. همچنین انواع آموزش های کوتاه مدت مکاتبه ای را نیز می توان از جمله این آموزش ها برشمرد. روش های پیشرفته استفاده از آموزش غیر حضوری مبتنی بر فناوری را می توان به اوایل دهه 1900 میلادی با به کارگیری تلویزیون در امر انتقال یادگیری نسبت داد. در سال های 1960 با راه اندازی ایستگاه های اختصاصی تلویزیونی تحت عنوان تلویزیون آموزشی ارتباط بین مدارس و تلویزیون عملاً محقق گردید. به طوری که مدارس از سیستم های مدار بسته در امر آموزش بهره مند شدند. تا سال 1972 تعداد ایستگاه های تلویزیون آموزشی در ایالات متحده به 233 ایستگاه رسید. دانشگاه های اوهایو، تگزاس و مریلند اولین دانشگاه های پیشتاز در استفاده از شبکه تلویزیونی برای آموزش بودند و همین امر موجب ترغیب سایر دانشگاه های دنیا به بهره گیری از این روش شد.

در ایران در زمان قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، دانشگاه آموزش از راه دور ایران نیز فعالیت داشته و با همکاری شبکه تلویزیونی تحت عنوان تلویزیون آموزشی به ارائه آموزشهایی از این نوع برای دانشجویان مبادرت می ورزید و پس از انقلاب نیز مصداق بارز و موفق آن  را در دانشگاه پیام نور شاهد هستیم .  در دهه 1990 با پیشرفت تکنولوژی و آمدن رایانه به سطوح آموزشی و استفاده مدارس و دانشگاه ها از این وسیله و همزمان با آن پدید آمدن اینترنت فکر استفاده از این فن آوری در امر آموزش به ویژه آموزش فراتر از مرزها، انقلابی نوین در امر آموزش از راه دور ایجاد نمود. پیشتازان این شیوه کشور های اروپایی و امریکایی بودند که به سرعت آنرا توسعه دادند و چند سال بعد یعنی حدود سال های 1999 اغلب کشور های آسیایی نیز استفاده از اینترنت را توسعه دادند.

آموزش الکترونیکی

آموزش از راه دور هم اکنون سالها است که در دنیا متداول و رایج است اما ترکیب این نوع آموزش با اینترنت منجر به ابداع روش جدیدی از نحوه تدریس به نام e-learning شده است ، این آموزش الکترونیکی در عین حال که بسیار موثر و کار آمد است از لحاظ تجاری نیز مقرون به صرفه بوده و به سرعت قابل دسترسی برای تمامی افراد از هر قشر و موقعیتی می باشد.

§    اصطلاح آموزش الکترونیکی، شامل لیست بزرگی از کاربردها و عملکردها از جمله آموزش مبتنی بر وب
(training web based)، آموزش مبتنی برکامپیوتر، کلاسهای مجازی (Virtual classroom)، و همکاریهای الکترونیکی
(Digital cooperation) است

§ در این سیستم آموزشی دانشجویان میتوانند از طریق اینترنت در مرکز ثبت نام نموده ، از میان دروس ارائه شده انتخاب واحد نمایند ، جزوه درس مورد نظر را مطالعه نموده و از جلسات درس استاد استفاده نمایند و در آخر دوره نیز امتحان بدهند .

§  همچنین میتوانند هر روز و هر لحظه که اراده نمایند با استاد و همکلاسیهای خود ارتباط برقرار نموده و به تبادل نظرومباحث گروهی پیرامون مفاد درسی ویا تمرینهای داده شده ازطرف استاد بوسیله اینترنت بپردازند .

§  آموزش الکترونیکی از قدرت شبکه های کامپیوتری، تکنولوژی های اینترنت، شبکه های ماهواره ای و علوم جدید دیجیتالی بهره می برد و در اصل هنر استفاده از تکنولوژی شبکه ها به منظور طراحی، انتخاب، تحول و اداره فرایند آموزش است.

§   آموزش الکترونیکی یادگیری سریع تر را با هزینه کمتر مقدور و دستیابی به فرایند آموزش را افزایش می دهد.

§   در دنیای رقابتی امروز، سازمان هایی که از آموزش الکترونیکی بهره می برند، نسبت به سازمان های دیگر دارای مزیت های رقابتی بسیار خواهند شد و می توانند فعالیت های مورد نظر خود را به راحتی از یک حیطه آموزشی مرتبط انتخاب کرده و بدین ترتیب فرایند آموزش سهل الوصول تر خواهد بود.

§   آموزش الکترونیکی به واقع ارائه محتوای آموزشی دروس از طریق محیط های الکترونیکی از قبیل اینترنت، اکسترانت، ماهواره، نوارهای سمعی ـ بصری، تلویزیون و غیره می باشد.

§   آموزش الکترونیکی به جای تمرکز روی نیازهای آموزش دهندگان و مؤسسات روی نیازهای یادگیرندگان تمرکز می کند و با استفاده از مزایایی که شبکه ها در اختیار می گذارند فرایند آموزش را به صورت on-line و در هر مکان و زمان می تواند ارائه دهد.

§  آموزش الکترونیکی می تواند فعالیت های اداری و سازمانی مانند ثبت نام، پرداخت و حق شارژ، نمایش پیشرفت دانشجو، امتحان و غیره را سازماندهی کند.

§    آموزش الکترونیکـی برای سازمان ها جـذاب است زیـرا امکان استفاده بهتر از زمان را داده و امر یادگیری را شتاب می بخشد، همچنین باعث حذف کاغذ بازی و کاهش هزینه ها می شود.

شیوه های آموزش الکترونیک E-learning

۱)  آموزش های مبتنی بر رایانه  Computer Based Training

در این شیوه از رایانه به عنوان یک ابزار مؤثر جهت ارائه نوع خاصی از آموزش های offline استفاده می شود. این نوع آموزش عمدتاً از طریق CD های آموزشی (بسته های نرم افزاری آموزشی) ارائه می گردد.

 ۲) آموزش مبتنی بر وب    Web Based Trainig

در حال حاضر متداولترین نوع آموزش الکترونیکی، آموزش مبتنی بر وب است و به آموزشی گفته میشود که به واسطه اینترنت یا یک اینترانت انجام میشود .این روش آموزش شامل منابع آموزشی، محیط مجازی و محاوره ای است و ارتباط از طریق پست الکترونیکی، اتاقهای گفتگو و بردهای الکترونیکی برقرار میشود .از مزایای این نوع آموزش، انعطاف پذیری و سهولت آموزش و حذف محدودیت زمان و مکان برای کاربران و سطح بندی دروس آنها متناسب با راندمان دانشجویان است.

در این روش آموزشی، نیازی به حضور فراگیر در مراکز آموزشی نیست، زیرا از طریق هر سیستم کامپیوتری، وب در دسترس است.

در مورد هزینه سرمایه گذاری نیز باید به این نکته توجه کرد که آموزش الکترونیکی چنانچه در سطح وسیع مورد استفاده قرار گیرد و تعداد کاربران آن زیاد باشد، به کاهش هزینه سرمایه گذار، کمک میکند در غیر این صورت برای آموزش تعداد کمی از افراد، ممکن است خرید چند کتاب ارزانتر تمام  شود .

برخی از مزایای آموزش مبتنی بر وب

کلاس های آموزشی به طریق سنتی نیازمند حضور فیزیکی استاد و دانشجویان در مکان و زمان معین می باشد. در این گونه کلاس ها مطالب درسی به شکلی یکسان به همه دانشجویان ارائه می شود و دانشجویان موظفند که با سرعتی که استاد تدریس می کند پیش روند. در این گونه سیستم ها مرکزیت با آموزگار (Trainer) می باشد. اما در آموزش از طریق وب مرکزیت اصلی با فراگیر (learner) است زیرا فراگیر با توجه به توان و استعدادها و علاقمندی های خود درس را دریافت می کند و با سرعتی که خود می خواهد پیش می رود.

همچنین به او فرصت داده می شود که درس را بارها و بارها مرور کند و سپس مشکلات و سئوالاتش را با معلم خود مطرح کند. در آموزش سنتی دسترسی به استاد در ساعت های معین امکان پذیر است و غالباً به صورت حضوری میسر می شود. در صورتی که در آموزش از طریق وب فراگیر هر وقت که بخواهد می تواند با فرستادن نامه الکترونیکی و یا شرکت در قرارهای online که استاد نیز حضور دارد به استاد دسترسی پیدا کند.

کاربرد کامپیوتر در آموزش

کاربرد کامپیوتر در آموزش به سه بخش عمده تقسیم می شود

Computer Assisted Instructor (CAI)

در این روش از کامپیوتر به عنوان یک ماشین آموزش دهنده جامع استفاده می شود که برای به دست آوردن اهداف آموزشی خاص ولی محدود، دروس مجزایی را ارائه می دهد.   کاربردهای مختلف (CAI) در تمرین، دروس خصوصی، شبیه سازی و حل مسایل می باشد. (CAI)، اصطلاحی است برای نوعی برنامه آموزشی که از مباحث درسی، تمرین ها و جلسات پرسش و پاسخ جهت تدریس و آزمایش آموخته های دانشجو تشکیل می گردد.

Computer Management Instructor (CMI)

 از حافظه و قدرت ارزیابی کامپیوتر به منظور سازمان دهی به روند آموزش و بررسی پیشرفت دانشجویان، استفاده می کند، نیازی به انتقال خود درس از طریق کامپیوتر نیست.

Computer Medidated Education (CME)

در این روش از کامپیوتر به عنوان یک وسیله ارتباطی استفاده می شود. پست الکترونیکی، کنفرانس های ویدئویی و تابلوی اعلانات الکترونیکی نمونه ای از این امکانات می باشد.

همچنین از دیگر مزایای آموزش مبتنی بر وب میتوان به موارد زیر اشاره کرد :

§         ایجاد و امکان خود ارزیابی و خود بهسازی مستمر فراگیران

§ایجاد موقعیت آموزش و کار گروهی برای افراد بدون در نظر گرفتن محدودیت های زمانی و مکانی

§   کاهش هزینه های آموزشی (ملزومات، لوازم مصرفی، فضاها و ...)

§ ایجاد امکان آموزش برای افرادی که فرصت تحصیل را به دلیل محدودیت های جسمی، مکانی، کمبود زمان و غیره از دست داده اند.

§ حذف برخی محدودیت های آموزشی نظیر ظرفیت کلاس، تعداد کلاس، امکانات و غیره

§ امکان بهره گیری از افراد متخصص و خبره و اساتید که به دلیل بعد مسافت، کمبود زمان و غیره به راحتی در دسترس نیستند.

§  امکان ایجاد موقعیت بهتر برای انجام کارهای تحقیقاتی یا تامین و به اشتراک گذاشتن منابع و با دسترسی آسان و هزینه کمتر

§         امکان کنترل و ارزیابی فرآیند یادگیری و یاددهی

§         امکان بهینه سازی مستمر محتوا و کیفیت ارائه آموزش ها و غیره با هزینه پایین

§         ایجاد شرایط یکسان برای تحصیل و آموزش بدون توجه به موقعیت اجتماعی، فرهنگی، جغرافیایی و غیره فراگیران

§         ارتقاء سطح آگاهی های فراگیران در استفاده از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی

برخی از معایب آموزش مبتنی بر وب

§         عدم توجه کافی به رشد جنبه های شخصیتی و اخلاقی فراگیر

§         ایجاد ضعف در بلوغ اجتماعی فراگیران

§         امکان ابزار زدگی (ماشین زدگی) فراگیران

یکی دیگر از نکات منفی در مورد دروس مبتنی بر وب این است که نحوه ارائه درس تغییر نمیکند فرضا اگر یک آموزگار حاضر در کلاس احساس کند که نیمی از دانش آموزان با او همراه نیستند، میتواند روشهای خود را تغییر دهد، ولی آموزش مبتنی بر وب این قابلیت را ندارد

مشکلات‌ آموزش الکترونیکی از راه ‌ دور

علی‌رغم‌ این‌که‌ آموزش‌های‌ مجازی‌ و از راه‌ دور محاسن‌ فراوانی‌ دارند اما نظام‌های‌آموزشی‌ را دچار مشکلاتی‌ نیز می‌نماید. برخی‌ از این‌ مشکلات‌ عبارت‌اند از:

§         نیاز مخاطبان‌ به‌ سواد رایانه‌ای

§         لزوم‌ وجود استانداردهای‌ خاص‌ برای‌ برنامه ریزی و ارزیابی‌ آموزشی‌

§         مسئله‌ صدور و اعتبار گواهی‌ نامه‌ها

§         مشکلات مربوط به آموزش‌ به‌ زبان‌ غیربومی‌

§         مسائل‌ مربوط به‌ حق‌ مؤلف‌ منابع‌ اطلاعاتی‌

§         نیاز به‌ استفاده‌ از ابزارها و تجهیزات‌ خاص‌

§         نیاز به زیر ساخت های مخابراتی  و الکترونیکی

روشهای ارائه آموزش الکترونیکی

 آموزشهای مجازی معمولاً به سه روش

 (SYNCHRONOUS)  همزمان

 (ASYNCHRONOUS) (غیرهمزمان ) و

 (MIXED)  ( ترکیبی ) ارائه می گردد.

این سه روش را می توان سه مرحله پیاپی نیز تلقی کرد.

§         آموزش همزمان، آموزش زنده است که به ارائه درس در یک زمان خاص در کلاس مجازی توسط یک مدرس کارآزموده با فراگیران متعدد می پردازد. در این روش ویدیو کنفرانس، کنفرانس از راه دور، کلاسهای مجازی، مذاکره مجازی و... به کار گرفته می شود.

§         آموزش غیرهمزمان روشی است که فراگیران بااستفاده از امکانات و تسهیلات در نظر گرفته شده، به ویژه مطالب درسی آموزش می بینند. در این شیوه تبادل اطلاعات و دانش بااستفاده از ابزارهای الکترونیکی مانند فایلهای مجازی، پست الکترونیک، کنفرانسهای مجازی و... انجام می پذیرد.

§         آخرین مرحله، روش تلفیقی است که حاصل ترکیب یا ادغام روشهای همزمان و غیرهمزمان است.

 اجزای مورد استفاده در آموزش الکترونیکی

آموزش الکترونیکی آمیخته ای از انواع فعالیت هایی است که مردم از طریق آن بهتر یاد می گیرند. یک محیط آموزش الکترونیکی می تواند شامل اجزایی به قرار زیر باشد:

§         آموزش قدم به قدم که روی صفحات تحویل داده می شود گرچه می تواند از طریق کتاب، CD، ویدیو یا هر چیز دیگری انجام پذیرد.

§         عناصری مجازی که می تواند یک کلاس مجازی، یک سالن سخنرانی مجازی، یا یک بحث کارشناسی باشد.

§         حصول اطمینان از آموزش که شامل مراحل هدایت یاد گیرنده، کمک به فرد مورد نظر، کنترل زمان، امتحان های دوره ای و غیره باشد.

§         ارزیابی یادگیرندگان که می تواند توسط آزمون های جامع طراحی شده صورت پذیرد.

§         به روز کردن محتوای آموزشی که همگام با آخرین دستاوردهای علمی صورت می پذیرد.

§         بخش مالی که برای پرداخت مبلغ آموزشی و ارسال هزینه ها می باشد.

§         سیستم مدیریت آموزش که عمل ثبت نام، امور آموزشی و کنترل محتوای آموزش را انجام می دهد و در خصوص پیشرفت یادگیرندگان و کمبودهای آموزشی گزارش داده و دسترسی کاربران جهت امور اداری را تسهیل می سازد.

§          شبیه سازی عوامل مختلف، زیرا از آنجایی که ما معمولاً هر چیزی را با انجام دادن بهتر یاد می گیریم، بنابراین شبیه سازی می تواند کمک فراوانی به پیشرفت فرایند یادگیری نماید.

§         همکاری و تشریک مساعی که می تواند به شیوه تکنیک های حل مسئله گروهی یا بحث بین گروه های یادگیرنده تحت آموزش صورت پذیرد.

عوامل پیش برنده آموزش الکترونیکی

§         تکنولوژی باعث انقلاب در امر کسب و کار و یادگیری گشته است. اطلاعات و دانش، اسلحه های رقابتی دنیای امروزی می باشند و می توانند تحولات عظیمی در جهان به جای بگذارند. سازمان های امروزی می دانند که اگر بخواهند در دنیای رقابتی امروز به حیات خود ادامه دهند، روش های آموزشی سنتی دیگر پاسخگو نیستند. زیرا سیکل های تولید، اطلاعات و استراتژی های سازمانی بسیار سریع تر از  آنچه انتظار می رود، در حال حرکت و تغییر هستند و کارکنان سازمان نیز باید همگام با تغییرات، آموزش ببینند و سریع ترین و مفیدترین روش جهت انتقال دانش به کارکنان، استفاده از آموزش الکترونیکی است. یادگیری چیزی است که انسان قرن بیست و یکم بیش از هر چیز دیگر جهت زندگی در این قرن به آن نیاز دارد و صاحبان هوشمند صنایع و خدمات که این مهم را دریافته اند، این شعار را برای خود برگزیده اند که :

”می بایستی آموزش را نزد مردم ببریم نه مردم را نزد آموزش” . کارکنانی که با دانش روز هماهنگ هستند نیاز به انعطاف پذیری بیشتری در محل کار دارند. عواملی همچون جهانی شدن، رقابت و کمبود نیروی کاری متخصص باعث می شود که کارکنان طولانی تر و سخت تر از گذشته کار کنند در عین اینکه نیاز به استقلال و مسئولیت بیشتری در کار دارند و علاقه ای به نظارت مستقیم نیز ندارند. کارکنان امروزی که با دانش روز آشنایی دارند، به خوبی می دانند همانطور که کار باید سر وقت انجام شود، نیازی نیست که حتما در مکان یا زمان خاصی انجام پذیرد، در ضمن می خواهند زمانی را جهت اختصاص به امر یادگیری داشته باشند. در شماره آینده به بررسی جوانب دیگری از مزایای آموزش الکترونیکی در سازمانها خواهیم پرداخت .
منبع:http://highereducation.blogfa.com/cat-1.aspx